Expositie levensloop en
Verloren
Het tweede schilderij in de serie over “vluchtelingen” gaat over de situatie wanneer “de vluchtelingen” uit het eerste schilderij in een soort parallelle wereld zijn terecht gekomen. Mensen die gevlucht zijn kunnen terechtkomen in een soort vreemd isolement, een soort niemandsland, terwijl zij wil in een ‘land’ zijn aangekomen. Het zogenaamde gastland. Maar dat geeft in plaats van de hoop op nieuwe mogelijkheden vaak veel hindernissen stress en een verloren gevoel.
Eerst is dit groepje mensen uit het schilderij, zelf veel verloren. De veiligheid van de eigen thuisbasis. Ieder ander heeft zijn eigen verhaal. Maar de tocht, weg van de verschrikking was vaak een barre tocht. De stroom vluchtelingen verdeelde zich en mensen belandden in kampen. Veel vluchtelingen overleefden tentenkampen. Soms van de éne locatie naar de andere. De stroom mensen gaat door. Wordt verstrooid, verdeeld, opgehoopt en opgejaagd.
De mensen in dit schilderij hebben hier elkaar, het gedeelde verleden, de veiligheid, warmte en beschutting vinden zij bij elkaar. Deze moeder heeft haar kinderen nog, ze zijn close en leunen op elkaar. Ook dat kan anders. Maar ze hebben alleen elkaar. Hoe moet dat zijn? De sfeer van thuis, hebben ze bij elkaar. Maar de omgeving is vreemd. En heel veel mensen, zoals dit schilderij laat zien leven hun eigen leventje. Op het eerste gezicht verschillend. Dat dagelijks leven gaat door. En ongezien zijn de vluchtelingen geïsoleerd opgenomen, in deze niet eens persé vijandige levens van vreemden.
Wat ook weer anders kan gaan. Lees de nieuwsberichten maar, de online kreten.. interpretaties, uitleg van de situatie van de vluchtelingen. ‘Men’ denkt het te weten.
Maar, een gekweld iemand die hoopte op een beter veiliger leven moet door een hele zware periode heen. Er is gescheidenheid, tegelijkertijd en onkunde van elkaars verhaal. Mensen kijken vaak recht-lijnig voor zich uit, onderling zegt men van alles, of men zwijgt. Er wordt geoordeeld.
Verloren heet dit schilderij. Wat is hier verloren? Ook wat verloren is, is niet vergeten. Het begrip kan op meer manieren gezien worden. Kunnen deze mensen een thuis vinden hier? Waar dat hiér ook is? Men moet inschikken. Mensen zeggen er is geen plaats, ga weg. Wantrouwen. Anderen zijn gastvrij en nieuwsgierig. Woningzoekenden zeggen ze moeten op hun beurt wachten.
Waar let je dan op? Op de verschillen of op de overéénkomsten?
Wat wordt er bekend van de geschiedenis, de geschiedenis, die mensen in het ‘ontvangende’ land onwerkelijk voorkomt. Levenslopen, waarvan de oorzaak van het drama, verhuld is, bedekt met duistere termen. Voor de gevluchte medemens, te pijnlijk om aandacht te geven. En soms, niet wetend, of de waarheid aan wie verteld mag worden komt er een ander stuk verhaal naar voren. Of een levensverhaal, waar een waarheid weggelaten is. Want zij kenden nog geen andere wereld dan de wereld daar waar zij geboren en opgegroeid zijn. En dat geldt omgekeerd voor de “ontvangende bevolking eveneens”. Ook daar is niet helder wat “de waarheid” is. Lijkt het vertelde soms ongeloofwaardig. Mensen begrijpen elkaar zo wie zo vaak pas vanuit de eigen wereldbeleving.
Wat een kloven zijn er te overbruggen. Wat een verschillen verstaanbaar te maken en mededeelbaar. Laatst hoorde ik van een man, die jarenlang niet door de papiermolen kwam want hij was als peuter gevlucht en was met zijn vader in een ander vijandig land gekomen. Daar gescheiden van zijn vader en vijandig opgevoed in een pleegezin. En alleen van hot naar her gesleept en later zelf gevlucht. Hij had geen identiteitsbewijs. Hij was een meegenomen peuter zonder thuisland. Hoe kon hij zich geloofwaardig maken? Hij sprak niet eens de taal van zijn geboorte land waar zijn dorpsgenoten eens, vermoord waren en zijn vader hem uit meegenomen had.
En, zo vertelt het schilderij ook, wat gaat er veel tijd verloren aan de hele papiermolen. Verslagen documenten, verklaringen, bewijzen. En geld. Het kost ook geld. Vluchtelingen soms zeggen, dat de hele vluchtelingen status alleen al traumatisch is. Laat staan welk trauma achter gelaten was.
En eens hoorde ik een man zeggen die zich als ex vluchteling sterk maakt voor vluchtelingen nu: Trauma’s? Wat is dat? Zij bestaan niet. We moeten gewoon verder. We moeten onze kracht aanbreken en deze inzetten om onze talenten naar voren te brengen en zó een rechtmatige plaats verwerven. Tijdens mijn opleiding leerde ik van alles over trauma en over hoe mensen in therapie gaan om van hun trauma te herstellen. Daar moest deze vluchteling niets van weten.
Werelden, werelden van verschil, hoe verliezen we geen tijd en maken we het samen tot een eenheid?! Hoe kunnen die mensen een nieuw leven oppakken en eindelijk opbouwen. Beter dan als dit tussenstadium dat zo beklemmend is.
Het schilderij “Verloren” is ook te zien in Bilthoven.
Te zien in de expositie "Levensloop" tot en met eind oktober.
2 oktober om kwart voor acht geef ik een lezing over mijn werk wat daar hangt. En ga ik met bezoekers in gesprek over hun reacties op mijn werk.
https://www.camphuijsen-art.nl/kunstwerk/15471397_Verloren.html